Uit h. Vijfde Dingfpil

RASHONDEN ZIJN ALTIJD INTEELT PRODUCTEN

Al meer dan 10 jaar wordt er een verhitte discussie gevoerd om inteelt bij rashonden terug te dringen. Tot dusver heeft dit weinig tot niets opgeleverd. Het aantal erfelijke ziekten groeit explosief en lijkt met het huidige fokbeleid in Nederland nauwelijks nog een halt toe te roepen. Veel rasverenigingen berusten in het gegeven dat voor veel ziekten het aantal lijders laag is. Als er echter lijders zijn betekent dit dat er veel meer dragers zijn en is het voorspelbaar dat we in de nabije toekomst een groot probleem zullen hebben in veel rasgroepen. Consumenten, zoals puppykopers, hebben hier vaak geen weet van. In twee afleveringen zal voor de consument uitgelegd worden waarom de genetica van de hond zo belangrijk is en waar je op moet letten bij de aanschaf van een pup om te voorkomen dat je ‘een kat in de zak’ koopt.

Bas is een hond die het getroffen heeft. Zijn baas is idolaat van de jachthondensport en besteedt elk vrij uurtje aan de training. Al vroeg in zijn leven maakt Bas kennis met wild en wordt hem geleerd hoe hij zo snel mogelijk aan dat begeerde wild kan komen. Ook de baas van Bas boft want Bas blijkt veel aanleg te hebben voor het spelletje apporteren. Binnen enkele jaren haalt Bas het ene na het andere apporteer A diploma en uiteindelijk krijgt Bas een uitnodiging om mee te doen aan de Nimrod. Deze uitnodiging bleek het begin van een hoop ellende voor het ras waartoe Bas behoort. Bas krijgt na de Nimrod de ene uitnodiging na de andere om te dekken. De baas van Bas wordt van verschillende kanten onder druk gezet om deze uitnodigingen aan te nemen. Zelfs vanuit de rasvereniging wordt druk uitgeoefend en aangegeven dat de regel van niet meer dan 4 dekkingen per hond voor Bas niet geldt want zo’n topper moet voor het ras behouden blijven. Wat men toen nog niet wist is dat Bas drager was van verschillende ernstige genetische ziekten waaronder progressieve retina atrofie (PRA) en een nierafwijking. Nu meer dan 15 jaar later en een aantal generaties verder bleek het fokken met Bas een enorme vergissing te zijn geweest. Hele lijnen die vanuit Bas stammen bevatten erfelijke aandoeningen die nauwelijks nog uit de relatieve kleine rasgroep weg te krijgen zijn.

Het bovenstaande illustreert hoe belangrijk het is om goed met det genetica van een ras om te gaan. Het bovenstaande is een echt gebeurd verhaal. Fokkers zijn heel snel geneigd om met honden met mooie of goede gedragseigenschappen te gaan fokken om gewenste eigenschappen te behouden voor het ras. Wat fokkers zich vaak niet realiseren is dat met het selecteren op deze gewenste eigenschappen altijd ook ongewenste eigenschappen worden ingebracht met extreme gevolgen voor het ras. In de tijd dat Bas mocht dekken kwam PRA bij zijn ras in slechts 1% van de honden voor. Wat de baas van Bas en de rasvereniging zich niet realiseerden was dat wanneer 1% van alle honden lijder is dit betekent dat 18% van de honden in het ras drager is!  Het zo maar wegwuiven van een ziekte omdat deze slechts in een klein aantal honden ‘zichtbaar’ voorkomt is om die reden gevaarlijk. Er zijn talloze voorbeelden van ziekten die zich snel door een ras verspreid hebben omdat zij door de lage frequentie van lijders niet serieus werden genomen bij rasverenigingen en fokkers. Een recent voorbeeld is inspanning geïnduceerde uitval bij labradors. In Amerika maakt men zich zorgen over het voortbestaan van de werklijnen bij de labrador omdat een stamvader een groot deel van de lijnen besmet heeft. In Nederland komt de ziekte ook voor maar de labradorvereniging neemt de ziekte helaas nog steeds niet serieus.

Het is lastig om een genetisch defect weer uit te bannen uit lijnen. Je zou er voor kunnen kiezen om niet meer te fokken met lijders aan een ziekte. Theoretisch zou dan in een tiental generaties het aantal lijders tot een minimum beperkt kunnen worden. Voor een diersoort dat kort leeft zal dat haalbaar zijn maar bij honden heb je het met een tiental generaties over 50 tot 75 jaar. Dit geeft aan dat we ons moeten richten op voorkomen want uitbannen is een langdurige zaak.

Inteelt is inherent aan fokken

Fokkers gebruiken vaak de termen inteelt, lijnteelt en outcross fokken. Voor de puppykoper zijn dit vaak vreemde begrippen. Inteelt is voor de gemiddelde fokker een kruising tussen nauwe familieleden, bijvoorbeeld een broer-zus combinatie. Iedereen snapt dat dit niet goed is voor de genen maar realiseert u zich dat al onze rashonden ontstaan zijn vanuit inteelt. Twee eeuwen lang was dat de manier om gewenste eigenschappen in onze geliefde rassen te krijgen zonder dat men zich realiseerde dat samen met die mooie vachtkleur en het lieve kopje ook genen werden vererfd die nu onze rassen in gevaar brengen. Lijnteelt is voor de fokker een begrip om honden te kruisen die ergens in de lijnen wel aan elkaar verwant zijn maar niet direct familieleden van elkaar zijn. Deze manier van fokken wordt veel gepast om gewenste eigenschappen te behouden of terug te fokken in het ras. Het is de basis voor het behoud van heel erg veel eigenschappen die het ras uniek maken. Wat tegenwoordig een hip woord is onder fokkers is outcross. Outcross is kruising tussen honden die niet aan elkaar verwant zijn. In de meeste rassen is de pool aan honden zo klein dat outcross eigenlijk niet meer bestaat. Bij rashonden zijn altijd ergens terug in de lijnen wel honden te vinden die aan elkaar verwant zijn. De enige outcross honden die in Nederland gefokt worden zijn bastaard hondjes. Bij rashonden is er altijd sprake van inteelt.

Inteelt is niet te voorkomen maar moet wel goed gestuurd worden en zo laag mogelijk gehouden worden. Nog steeds zijn er fokkers die denken door inteelt niet alleen goede genen te behouden maar ook dat zij door selectief inteelt toe passen in een ras genetische afwijkingen weer kunnen laten verdwijnen. Dit is een grote fout. Nog steeds groeit het aantal nieuwe genetische afwijkingen bij honden door inteelt. Je haalt er één afwijking uit maar je krijgt er vele nieuwe voor terug. Ondanks alle kennis die we hebben over genetica dreigen veel rassen de komende decennia verloren te gaan door inteelt. Het huidige beleid van het voorkomen van genetische afwijkingen bij rashonden klopt niet en heeft gefaald. Binnen rasverenigingen is het enige middel dat thans wordt toegepast statistiek en registratie van afwijkingen en ziekten. Dit is onvoldoende en heeft weinig te maken met de moderne genetica. Er zijn genoeg mensen die het anders willen maar deze worden vaak als dissident gezien binnen rasverenigingen. Het ontbreekt de bestuurders daar vaak aan de kennis die nodig is om de sluipende moordenaars voor het ras te stoppen.

In de volgende aflevering zal beschreven worden waar een puppykoper op kan letten om te voorkomen dat je opgescheept wordt met een pup die drager is van genetische afwijkingen. Net als met zoveel zaken zal hopelijk de consument door kritisch te vragen en alleen nog honden aan te schaffen met een lage mate van inteelt iets doen veranderen in Nederland.  Als de consument vraagt zal de markt moeten volgen.

Artikel is met toestemming van auteur geplaatst.